Uitdaging: beschrijving van het continent Azië. Ik heb iets dergelijks gedaan omtrent het continent Afrika. Kijk HIER voor het overzicht. Afrika heb ik geschikt in 6 delen. Dat doe ik voor Azië ook. Inhoudsopgave:
Deel 7. Asia General. Een algemene blik (dat is dus hier).
Deel 8. Austraal Azië:
* 55. Antarctica (is eigenlijk een apart continent, maar ik neem het mee)
* 56. Nieuw Zeeland (behoort ook niet tot Azië, maar ik neem het mee)
* 57. Australië (is eigenlijk een apart continent, maar ik neem het mee)
* 58. Vanuatu (Stille Oceaan < op dit plaatje moet je even links kijken... rechts duurt nog even)
* 59. Fiji Islands
* 60. Tonga
* 61. Solomon Islands
* 62. Tuvalu
* 63. West Samoa
* 64. Papua-Nieuw Guinea
* 65. Nauru
* 66. Kiribati
* 67. Palau
* 68. Micronesië
* 69. Marshall Islands
* 70. Oost Timor
Deel 9. Zuidoost Azië:
71. Indonesië
72. Maleisië
73. Brunei
74. Singapore
75. Thailand
76. Cambodja
77. Laos
78. Vietnam
79. Philippijnen... tekst van deze landen heb ik grotendeels staan
Deel 10. Indiase Subcontinent:
80. Myanmar (Birma)
81. Bangladesh
82. Bhutan
83. Nepal
84. India... hier ben ik in 2013 op Hyves-blog ongeveer een halfjaar mee bezig geweest, maar ik zal het grotendeels moeten herschrijven
85. Sri Lanka
86. Malediven
87. Pakistan... op Hyves-blog in november 2013 nog afgemaakt, daarna stopte Hyves (alle tekst, plaatjes en filmpjes naar naar Blogspot verkassen... hopelijk blijft dat nog een tijdje in de lucht)
88. Afghanistan... niet aan toegekomen
Deel 11. Oost Azië:
89. China
90. Japan
91. Zuid Korea
92. Noord Korea
93. Mongolië
94. Kirgizië
95. Tadzjikistan
96. Kazachstan
97. Oezbekistan
98. Turkmenistan
Deel 12. Midden Azië:
99. Iran
100. Koeweit
101. Saoedië-Arabië
102. Bahrein
103. Qatar
104. Verenigde Arabische Emiraten
105. Oman
106. Jemen
107. Irak
108. Jordanië
109. Syrië
110. Libanon
111. Israël, maar dat schaar ik onder Europa
Ik start even bij de 'zuidpool'.
_________________________________________________________________________
Ik ga hier niet in op 'politiek' (wordt deel 8). Slechts een beschrijving van wat de 'zuidpool' nu eigenlijk is. Ik heb een stukje natuurkunde gestudeerd en daarbij kom je het ingewikkelde onderwerp 'magnetisme' tegen. < Je ziet op dit plaatje 2x Southern Ocean (Nederlands: Zuidelijke IJszee). We kunnen de 'aardbol' eenmaal niet in een 'plat vlak' afbeelden.
< Nee, we kunnen de 'aardbol' niet in een 'plat vlak' afbeelden (op atlassen probeert men dat te doen waardoor je een scheef beeld krijgt). Dit is een 'bol' ooit gekocht bij de lokale boekhandel. Voor de 'zuidpool' moet ik met de camera helemaal naar onderen, maar daar zit de aansluiting voor de verlichting (waarvan ik de draad heb doorgeknipt). Hier ook geen theorie over 'bollen', 'volume' of 'oppervlak'.
< Magnetisme: Noord- en Zuidpool. Of is het andersom? Ik ga je hier niet lastig vallen met natuurkunde (staafmagneet, spoel en natuurkundige wetten). Feit is wel, dat 'wij' als mens de zuidpool beleven als het geografische 'zuiden'. Natuurkundig is dat juist het 'noorden', maar dat boeit nu even niemand hier.
< Toch moet ik je blijven lastig vallen met 'natuurkunde'. Dit heeft namelijk te maken met de stand van de zon ten opzichte van de aarde. Die stand is niet loodrecht. Voor de 'zuidpool' is het duidelijk:
< Maakt niet uit wat voor 'seizoen' het is (hier 21 maart of 21 september). De 'polen' vangen veel minder zonnestralen op dan de equator (evenaar). Hier hoef je geen natuurkunde voor gestudeerd te hebben. Ik hoef je ook niet te vertellen dat de 'zon' de externe warmtebron is. Er bestaat ook een interne warmtebron. Ga maar kijken (en voelen) op IJsland. Als de aarde willekeurig zou draaien t.o.v. de zon zouden 'we' iets totaal anders hebben gehad (wat weet ik niet). Maar dat is (gelukkig?) stabiel.
< Twee korte opmerkingen over dit kaartje:
1. Anders dan de 'noordpool' (uitgezonderd een stuk Groenland) heeft de 'zuidpool' te maken met landmassa. Zelfs tot een hoogte van ruim 4000m. Meer details over Antarctica (zoals het wordt genoemd) in deel 8.
2. Ik sprak net over de 'Zuidelijke IJszee'. Dat is wat onbepaald, vandaar hier dus een onderscheid in de South Atlantic Ocean, South Indian Ocean en South Pacific Ocean.
< Antarctica kent een instabiele aardkorst hetgeen zich uit in de meest actieve vulkaan ter wereld: Mount Erebus met een 'permanent' lavameer (dat komt ter aarde niet veel voor). Zie lijst vulkanen te Antarctica (een behoorlijke lijst dus). Het verklaart ook, dat dit gebied een landmassa kent die het gebied rond de 'noordpool' niet kent. Bekijk video: Mount Erebus (gezond is het niet: o.a. giftige zwaveldampen!).
< Er bestaat wel vulkanisme (met bijbehorende aardverschuivingen) rond het noordpoolgebied, maar dat is slechts merkbaar beneden de zeespiegel. IJsland (Atlantische Oceaan) steekt er bovenuit. Het verschil met de tektonische activiteit (zoals het wordt genoemd) rond het noordpoolgebied en het zuidpoolgebied heeft te maken met het soort vulkanisme dat er optreedt. Nu moet ik er een ander plaatje bij pakken:
< Toch even in een 'plat vlak'. Je ziet hier onderaan een kronkelende lijn lopen ten noorden van de 'Antarctische plaat'. Je moet je voorstellen dat deze lijn in werkelijkheid in een cirkel rond het Antarctische continent heen loopt. Deze 'lijn' heet een 'actieve vulkanische spreidingszone. < Kijk even rechts:
< IJsland (waar ik het over had) ligt ook op zo'n (Atlantische) spreidingszone, alleen dan van zuid naar noord.
Dit filmpje heb ik reeds gekoppeld bij Zuid-Afrika: Continental Drift. Maar nu: wat is het verschil tussen de vulkanen op IJsland en Antarctica? IJsland ligt dus op een (mid-oceanische) spreidingszone (of - rug). Antarctica ligt daar juist vanaf. Zo'n spreidingszone zorgt voor nieuwe aardkorst en de oude wordt weggedrukt. Nu ligt die Antarctische spreidingszone rond het continent heen. Dus: die 'oude korst' kan niet weg! Dit resulteert in het volgende verschijnsel dat wordt genoemd 'subductie':
< Dit is wat er gebeurt: oude oceaankorst verdwijnt onder een landmassa (continent) en wordt onderaards via convectiestromen weer terug gevoerd naar de spreidingszone (alleen dan vloeibaar). We spreken van een 'subductiezone'.
Bij dit proces hoort actief vulkanisme, alleen dan anders dan die 'op' een spreidingszone. We spreken van 'stratovulkanen' (dikstroperig magma) i.p.v. 'schildvulkanen' (op IJsland, dunvloeibaar magma). Animatie (in het Nederlands) kijk HIER.
< Ik had het zojuist over Mount Erebus op Ross Island. Deze vulkaan is een voorbeeld van een 'gemengde vulkaan'. Dus half schild half strato. Ik moet er ook even moeite voor doen om het te begrijpen, maar hier vindt in principe op één plek zowel 'spreiding' als 'subductie' plaats. Ik kom er wellicht een keer op terug tijdens een andere studie: geologie rondom plaattektoniek.
< Een zijtak van de Antarctische spreidingrug is de zéér actieve Oost Pacifische Rug, waarbij de zgn. Nazcaplaat schuift onder het Zuid-Amerikaanse continent (= dus een 'subductiezone'). Dit veroorzaakt te Chili heftige taferelen met regelmatig zware aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Op Chili kom ik terug, maar dat duurt even. Ik laat Antarctica (of 'zuidpool') voor wat het is (ik kom erop terug in deel 8). Rest nog de opmerking dat 'Antarctica' niet altijd rond de 'zuidpool' heeft gelegen. Geologisch onderzoek heeft uitgewezen dat ca. 200 miljoen jaar terug Zuid-Afrika rond de zuidpool lag. Hier moet je het mee doen.
< Terug nu naar de 'Ring of Fire' zoals het wordt genoemd (je bent er nog even niet vanaf). Vergeet hier voorlopig het rechter gedeelte. Van onder naar boven nu: wat is Nieuw Zeeland?
< Nieuw Zeeland is ontstaan als gevolg van hetzelfde proces wat ik zojuist bij de Antarctische plaat beschreef: subductie. Zoek op: Kermadec Trench. Een 'trench' is een diepe oceaanstrook als gevolg van het feit dat een stuk oceanische korst onder een continentale korst 'duikt'. Er ontstaat een aantal km's verderop een vulkanenrij (of -boog). En dat is wat Nieuw Zeeland is.
Een vulkanische eilandenboog ontstaat als de gevormde vulkanen boven de zeespiegel gaan uitsteken. Andere voorbeelden zijn Indonesië, Filipijnen, Japan en geheel Midden-Amerika. Feitelijk is het Andesgebergte (Zuid-Amerika) ook een 'boog', alleen ligt het landschap ten oosten daarvan (Brazilië/Argentinië) boven de zeespiegel. Wat Nieuw Zeeland betreft kom ik er op terug in deel 8.
< Op politiek en cultuur (en andere onderwerpen die met levende wezens te maken hebben) ga ik in dit deel slechts summier in. Meer details vanaf deel 8. Ik heb zojuist een 'beetje' beschreven hoe Nieuw Zeeland is ontstaan. Australië dan? Daarvoor moet ik toch weer terug naar een animatie waarnaar ik eerder (te Afrika) heb verwezen (duurt 29 seconden): Supercontinent Pangaea... ja, slechts 29 seconden! Te India zal ik hier ook naar verwijzen.
< Ik beschrijf hier Azië, maar vergeet dat even. Australië is een apart continent. Vanwege de afzondering door de eeuwen heen is er een uniek arsenaal aan flora en fauna ontstaan. Ik hoef het meest bekende voorbeeld maar te noemen:
< Zoek op: Kangeroo. Maar er zijn meerdere buideldieren die slechts op het Australische continent voor komen (de zgn. endemische soorten). Ik heb nooit kangeroevlees gegeten, maar veel verschil met ander 'wild' zoals een hertenbiefstukje of een reepepertje zal er niet zijn. Australië is grotendeels woestijn (waarom dat is leg ik uit in deel 8).
< Als we het over 'endemische' soorten hebben gaat het natuurlijk ook over dit: de Aboriginals. Het Europese imperialisme rond 1500 kende geen grenzen. De vraag is natuurlijk weer hoe de 'Aboriginals' op het Australische continent terecht zijn gekomen (volgens mij zijn ze gewoon meegedreven). Ik kom er op terug in deel 8. Ik ga nu (globaal) verder met Oceanië.
< Wat is Oceanië?... een zéér verspreid eilandencomplex in het westen van de Pacifische Oceaan. Ook dit heeft grotendeels te maken met tektonische activiteit (hier en daar koraal). Politiek gaat het over primitieve samenlevingsvormen. Ik kom hier op terug. Bekijk als voorbode dit: Boudewijn Buch te Tonga. Live gezien (op TV), maar Boudewijn is op meerdere eilanden in de regio geweest.
WK-voetbal 2018 Rusland: Oceanië.
Ik schrijf 01/06/2016 en zonder dat er een bal is getrapt op het EK 2016 is in Oceanië al begonnen met de kwalificatie. Er zijn drie wedstrijden gespeeld:
* New Caledonia - Samoa: 7-0
* Papua New Guinea - Tahiti: 2-2
* Solomon Islands - Fiji: 0-1.
Bekijk HIER het ingewikkelde schema.
Het gaat hier even niet over voetbal, maar over eilandenarchipellen. New Caledonia en Tahiti behoren tot 'Frans Polynesië', the Cook Islands tot Nieuw Zeeland en American Samoa zegt het al. Tot zover hier Austraal Azië (details later).
_______________________________________________________________________
< Het is een beetje wat je onder Zuidoost Azië verstaat. Mijn indeling hierboven. 9 stuks landen, voor een groot deel ooit behorend tot de Europese koloniale machten (w.o. Nederland). Mijn vader wilde rond 1948 graag als militair worden uitgezonden naar Indonesië om aldaar na de Japanse bezetting het overzeese rijksdeel te verdedigen. Het ging net niet door (onafhankelijkheid). Pa vond het jammer, maar ik schrijf.
< Indonesië onder Sukarno los van 'Nederlands Indië' ging haar eigen weg. Dit heeft geleid tot een bloedige dictatuur, ook later onder Suharto. Dat krijg je, als je na jaren-/eeuwenlang Europees imperialisme niet weet hoe het staatsbestel in te richten. Deze 'politiek' behandel ik in deel 9. Nu even naar de 'fysische geografie'. Eigenlijk heb ik dat al omschreven bij Antarctica en Nieuw Zeeland: subductiezones (scroll een stukje naar boven hier).
< Op dit kaartje kun je het goed zien. De lichte vlakken zijn ondiepe wateren. De donkere zijn diep. Indonesië ligt ten noorden van een zgn. breukzone. Dit verklaart de tektonische activieit (vulkanen, aardbevingen, tsunami's, etc.). Even een ander plaatje:
< Goed beeld van 'breukzones'. De rode lijnen geven de 'plaatgrenzen' aan. Deze 'platen' strijden continu met elkaar om de ruimte op het aardoppervlak en verschillen sterk van omvang en activiteit. De Euraziatische plaat is groot, maar niet actief (statisch).
< De Indo-Australische plaat schuift onder de Euraziatische plaat door. Dit proces wordt weer veroorzaakt door de Antarctische spreidingszone waar ik het eerder over had. Het veroorzaakt tevens ook de vorming van het Himalayagebergte.
< Op het Indonesische eiland Borneo ligt het sultanaat Brunei. Naast Brunei liggen aan weerskanten delen van Maleisië (Sarawak en Saba). Je vraagt je ook weer af hoe dit heeft kunnen ontstaan. Politiek doe ik in deel 9. Indonesië is het grootste moslimland ter wereld. Het is echter geen 'islamitische staat' (andere geloofsovertuigingen worden gerespecteerd), maar het zal duidelijk zijn dat het desalniettemin een grote invloed heeft op de politieke besluitvorming. Ik fiets even verder richting het Aziatische vasteland.
< Het 'rijkere' gedeelte van Azië zo te zien: Singapore. Singapore is slechts een handelsstad op het zuidelijke puntje van het Maleisisch schiereiland ten oosten van het Indonesische Sumatra. Ik kom er op terug in deel 9, maar wat ik weet is, dat het 'drugsbeleid' te Singapore nogal streng is (neem niks mee!). Op Maleisië kom ik ook terug in deel 9. Even verder kachelen door de 'slurf'.
< Slurf?... ja, slurf. Het grondgebied van Thailand lijkt een beetje op dat van een olifant. Komen er ook olifanten voor? In India richting het westen zeker. Daarvan zijn er in het noordoosten van India zelfs te veel! Dat Thailand een fabuleuze vakantie-attractie is gelooft iedereen. Als toerist moet je je echter vooraf zeker goed laten informeren over de gevaren: overstromingen, orkanen, ziektes, etc.. Ga daar dus niet 'zomaar' naartoe! Misschien een open deur intrappen, maar een gewaarschuwd mens telt voor? Slurf dus.
< Dit soort fraaie Buddha-creaties wil je natuurlijk graag zien. Maar voor niets gaat de zon op. Thailand heeft niet te klagen over het toerisme, maar het is politiek bepaald niet het meest stabiele land. Dat heeft invloed op de economie. Ik kom er uitgebreid op terug in deel 9. Even verder richting het oosten.
< Cambodja?... dit is iets totaal anders dan dat gouden Boeddhabeeld hierboven. Mijnheer Pol Pot van de Rode Khmer. Als jongetje van een jaar of 11 (rond 1977) was dit bijna dagelijks op het journaal: het schrikbewind van Pol Pot! Politiek (wordt deel 9). Er was in die periode natuurlijk veel meer aan de hand met het vreselijke 'Franse Indochina'. Vietnam? (Laos is daar ook een onderdeel van).
< Nu verwacht je meer ellende: de Vietnamcrisis, maar even ter ontspanning. Ik schrijf 02/06/2016 en de VS heeft onlangs het wapenembargo voor Vietnam opgeheven. Dat is een goed teken want is Vietnam een mooi land? Ik ben er zelf niet geweest, maar 'virtueel' zeg ik ja! Het heeft ooit op mijn planning gestaan, maar alleen ga ik niet. Meer hierover in deel 9.
Bekende film uit 1988: Full Metal Jacket. Ik heb 'm nooit helemaal afgekeken omdat ik het op een bepaald punt te erg vond. < Deze scene 'ontspant' nog een beetje: BEKIJK. Ik heb zelf in 1986 in militaire dienst gezeten te Ede en Amsterdam als telexist. Er gebeurde weinig tot niks (prima!). Het communisme, de Vietkong en Noord-Vietnam is voor deel 9. Een stukje Zuid-Chinese Zee oversteken nu.
< Philippijnen. Ik heb er nog steeds moeite mee om de naam correct te schrijven. Hoe is dit grootschalige eilandensysteem ooit ontstaan? Ik verwijs je terug naar ergens hierboven: Nieuw Zeeland en Indonesië. Ik ga dat niet herhalen. Je vraagt je je misschien af van 'waarom besteedt die man nou zoveel aandacht aan fysische geografie?' Dit laat ik simpel zien:
< Als de aarde volkomen rond zou zijn waren we allemaal watermannen (of zeeslakken?). Een 'dode' planeet met slechts wat water en een zuurstoflaag erom heen. Er zou t.o.v. wat we op aarde gewend zijn niks te beleven zijn. Heeft 'God' het zo geschapen? Ik overdrijf wat hier, maar er zit een kern van realisme in. Ook de Philippijnen heeft op mijn lijstje gestaan, maar daar stonden wel meer landen op. Dode planeet?... nee dus. De aarde 'leeft' in de vorm van plaattektonische verschijnselen (vulkanen, aardbevingen). Ook over Ph. meer details in deel 9. India nu.
_______________________________________________________________________
< India is een dusdanig groot land dat je het eigenlijk niet als één land kunt beschouwen. De Mount Everest? Ik hoop dat je het overleeft zonder hoogteziektes en bevriezingsverschijnselen op 8848m hoogte. Het gaat hier weer over geologie: het Indiase subcontinent en het Himalayagebergte. Voor begrip (opnieuw) dit 29 seconde filmpje: Pangaea.
< Je moet in dat filmpje even op je pauzeknop drukken hier. Er staat ook nog een jaartal bij links: 55 miljoen jaar terug. De vorm van Afrika ken je (ik ga er even vanuit dat je 'iets' van de atlas weet). Dat deel rechts met dat rode stipje is 'India'.
< Hier dus eigenlijk een 'continent' gescheiden door oceaan. Als je de pauzeknop los laat zie je dat dit 'continent' botst tegen een ander continent (Eurazië). En dan? Ik heb het reeds gehad over 'subductie'. Als twee continenten tegen elkaar 'botsen' ontstaat er een plooiingsgebergte. Dit proces heet 'orogenese'.
< Bekijk: ANIMATIE. Deze gordel is nogal van invloed op het aardreliëf: Alpiene orogenese. Het strekt vanuit:
* Spanje: Pyreneeën
* Italië: Alpen
* Balkan: Karpaten
* Turkije: Kaukasus
* Iran: Zagros
* Pakistan: Karakoram
* India: Himalaya tot aan nog iets verder.
Het subcontinent India veroorzaakt dus de hoogste pieken.
Oorzaak? Eerder beschreven: de Antarctische spreidingsrug. Dat lijkt ver weg in het 'zuiden', maar het is toch echt waar! Eurazië staat stil en Afrika, India en Australië willen naar het 'noorden' weg van Antarctica. In de geologie wordt dit genoemd 'convergerende platen'. Antarctica wil juist die platen weg hebben: 'divergerende platen'. < Eenvoudiger voorbeeld van divergerende platen: de Mid-Atlantische Rug, ontstaan van de Atlantische Oceaan.
< Even terug naar het Indiase subcontinent: dit was nieuws uit 2015, maar eigenlijk is het al miljoenen jaren aan de gang: aardbevingen te Nepal. Een 'plaatgrens' tussen de Eur-Aziatische plaat en de Indo-Australische plaat. Het 'botst' en er wordt spanning opgebouwd. Soms ontlaadt die spanning zich. BEKIJK. Sommige toeristen vonden dit 'vreemd'.
< Maar India is even iets meer dan de Himalaya. Ik ben er niet geweest, maar 'virtueel' wel iets bestudeerd. Ik schat dat je minimaal een halfjaar nodig hebt om een redelijk beeld van dit land te verkrijgen. Iets van 1 miljard inwoners en een oppervlakte van ca. 78x Nederland (!). Constitutioneel zit India redelijk in elkaar met de democratie, maar het land is simpel te groot om door één centrale macht bestuurd te worden. Het is ooit bestuurd door een koloniale macht: de Britten. Daar kun je je dan helemaal niets bij voorstellen! Er bestaan in 2016 nog altijd politieke spanningen, hoewel je er steeds minder van merkt: de regio Punjab en Kashmir. De relatie met Pakistan schijnt toereikender te worden, hoewel je DIT ook even moet lezen. Ik kom er op terug in deel 10.
< De Ganges en de Brahmaputra oostelijk en grens met Bangladesh en Myanmar. Mijn moeder: 'dat leerden wij ook op school'. De Indus ligt westelijk (Pakistan).
< Ganges-Delta richting de Indische Oceaan (Bangladesh). Daar vindt zo nu en dan een overstrominkje plaats. Bekijk: India Streetfood. Over Myanmar (Birma) schrijf ik meer in deel 10.
< Dit is ook volkomen normaal te India: massage. In Nederland zijn er natuurlijk ook salons, maar er heerst toch een soort taboe op. Althans taboe, het kost natuurlijk ook geld. BEKIJK. In Nederland is er voor de man ook geen 'barbershop' te vinden (althans niet in de buurt waar ik woon). Barbershops doen scheren, wassen, knippen, hoofd- en nekmassage. Bekijk DIT.
Op India kom ik uitgebreid terug in deel 10 (large file!).
< Verkeer te Sri Lanka. Toen ik een jaar of 11 was (1977) kwam op het journaal de politieke spanningen te Ceylon. Ceylon ken je misschien van de thee. Het ging tussen Tamils en Singalezen. Politiek dus. Wordt deel 10. Bekijk: Sri Lanka Colombo Traffic
< Dit is ook iets van het journaal uit mijn jeugdtijd (1976 of zoiets). Je vraagt je echt af wat die Britten daar allemaal hebben uitgevreten. Schijnbaar hadden die Engelsen wapens! Toen ik in de 4e klas van de basisschool zat kregen we van meester Pouw les: aardrijkskunde. Het bestuderen van een atlas. Zo'n atlas heb ik nog van mijn moeder gekregen. Ik was er dol op! West-Pakistan en Oost-Pakistan. Ik was ook dol op vuurwerk: Bengaals vuurwerk? Nee, doe maar kanonslagen (goed voor je oren).
< Sinds India en Pakistan rond 1947 onafhankelijk werden van de Britten was de vraag cruciaal: 'hoe verder?' India en Pakistan wilde niets weten van de Anglicaanse kerk. De Katholieke kerk was/is in het noordoosten nog wel van invloed. Het overgrote deel van India hing/hangt het Hindoeïsme aan (ik ga de verschillen hier niet beschrijven).
< Pakistan werd gescheiden in West-Pakistan en Oost-Pakistan met een groot stuk Indiaas grondgebied er tussen. Voor zover ik het begrepen heb was dat alleen maar om de moslims en de hindoe's van elkaar te scheiden. Religie speelde een belangrijke rol. De gedachte was: zowel West- als Oost-Pakistan hangen de Islam aan, dus dat zou goed moeten gaan. Achteraf bleek dat een kinderlijke opvatting. West Pakistan domineerde Oost-Pakistan en ondanks dat beide 'Pakistans' dezelfde geloofsovertuiging aanhingen had Oost-Pakistan niets te vertellen. Opstand dus. Rond 1971 werd de republiek Bangladesh uitgeroepen. Dit is dus een historisch voorbeeld van, dat politieke zeggenschap belangrijker is dan een gemeenschappelijke geloofsovertuiging.
< Van Pakistan naar buurland Afghanistan. Knappe en intelligente man dit: Osama Bin Laden. Terug naar 11 september 2001: Twin Towers. Deze aanslag werd opge-eist door een Palestijnse groepering maar al snel bleek dat Al Qaida er achter zat. Wie of wat achter een 'aanslag' zit is ook niet altijd duidelijk. Uiteindelijk heeft een klopjacht op deze arme man in mei 2011 geleid tot schijnbare ontmanteling van Al Qaida. Ik schrijf nu 02/06/2016. Heeft die 'ontmanteling' van Al Qaida effect gehad? Het lijkt er niet op: IS. Ik kom daar zo kort op terug. Deel 12 wordt uitgebreid, maar ik ben bang dat ik dat in 2016 niet ga halen.
< Afghanistan kent historisch eigenlijk weinig anders dan oorlog. Het land is geïsoleerd. Geen kusthaven. 'Neutraliteit' kwam niet eens ter sprake: de Russen bezette het land in de jaren '80 tot grote ergernis van het NAVO-pact. Na terugtrekking van de USSR einde jaren '80 ontstond er een machtsvacuüm: de extreem islamitische Taliban greep de macht. Dat heeft uiteindelijk weer geleid tot NAVO-interventie waar de Russische Federatie aan meewerkte (dat was noodzaak!). Ik kom er op terug in deel 10 met de 'politiek' (oorlog of conflict, ook de Nederlandse inbreng).
_____________________________________________________________________
Als je nooit in China bent geweest en je hebt je er als Nederlander ook nooit in verdiept zoals ik, dan ken je China eigenlijk maar van drie dingen:
* vreemde taaltekens
* groot land met het communisme, iets van 1.3 miljard inwoners
* de Chinese restaurants.
Vooral dat laatste. Daar begin ik maar even mee dus.
< Dit is een willekeurig Chinees-Indisch restaurant waar ik woon. Reclame? Dat mag soms, want ik kom daar al jaren en weinig klachten.
De menukaart dan. Nasi met Saté, Kroepoek, Babi Pangang (hangwang), Tjap Tjoy, Foe Yong Hai en Koe Lo Yuk kan ik thuis ook maken (niet zoals de 'Chinees' dat doet, maar ik krijg toch geen gasten in huis).
< Interessanter is dit: specialiteiten...
* Shanghai keuken
* Canton keuken
* Peking keuken
* Sze-Chuan keuken.
Chinese regio's dus. Dit ga ik nader onderzoeken.
< China kent natuurlijk veel meer regio's dan de 4 die ik hierboven noemde. Ik kom er royaal op terug in deel 11. Je vraagt je ook af hoe zo'n groot land in de geschiedenis is ontstaan. Sprake van 'kolonisme' vanuit Europa is er nooit geweest. Misschien dat Japan rond 1945 iets geprobeerd heeft. Antwoord op dit soort vragen later (deel 11). Voor hier even een globale geologische beschrijving.
Ik heb het te India reeds gehad over het Himalayagebergte. Dergelijke ketens hebben een onmiskenbare invloed op het klimaat. < Kijk op dit kaartje: de Gobiwoestijn. Helemaal logisch is de locatie niet als we dat vergelijken met andere woestijnzones als de Sahara en de Kalahari (Afrika) en de Australische woestijnen.
Deze woestijnen liggen allemaal rondom de <'keerkringen' (daar waar de zon in een jaar haar verste punt loodrecht boven de aarde heeft). De Gobi ligt ongeveer ter hoogte van de Middellandse Zee.
De Afrikaanse Sahara ligt centraal rond de 23e breedtegraad noord (kreeftskeerkring). De Kalahari ligt op hetzelfde continent rond de 23 breedtegraad zuid (steenbokskeerkring). Dat laatste geldt ook voor de Australische woestijnen. Ik ga niet te ingewikkeld doen verder.
< Het heeft te maken met oceaanstromingen en landmassa's tot een bepaalde hoogte. Het vocht van de Indische Oceaan (zuidoost-passaat) zou volgens de theorie in Afrika neerdalen in de Sahara, maar daar is geen 'vocht'! Ten zuiden van het Indiase subcontinent is er juist heel veel vocht, maar India is in het zuiden 'plat', totdat dat 'vocht' abrupt een kilometer of 6 á 7 moet stijgen. Dat vocht condenseert en zo ontstaan er enorme waterstromen als de Gangesrivier en de Mekong.
Deze zuidelijke stroming heeft overigens niet te maken met de zuidoost-passaat (= op het noordelijk halfrond noordoost), maar met moessonwinden (ik kom daar later op terug).
< Feitelijk blijft er dan aan de noordkant van de Himalaya geen 'vocht' meer over: woestijn. De grens van de 23e breedtegraad noord wordt dan in principe 'verschoven' naar iets van 31 (Nederland ligt op 51... maximaal 90: Noordpool). Alles heeft dus te maken met het aardreliëf (= aarde) en oceaanstromingen (= zon). Misschien wat kleuterles hier, maar zo zit het wel in elkaar.
< Politiek diep ik uit in deel 11, maar één naam noem ik hier: Mao Zedong. Dit was vanaf de periode WOII (1940-1945) tot 1976 de leider van het grootste land ter aarde qua inwoneraantal. China heeft zich niet bemoeid met WOII (maar goed ook misschien). Maar ik zit even te denken aan de jonge dames in 2016 (ik heb zelf geen kinderen). Zou deze vreselijk lelijke man jou over kunnen halen? Hetzelfde geldt voor Stalin en Brezjnev van de Sovjet-Unie. Als je aan het einde van het jaar bij de 'Chinees' kwam kreeg je een 'kalenda bij' (met vrouwelijk schoon). Dat laat ik hier niet zien, maar die foeilelijke vent als Brezjnev laat ik zeker niet zien. < Wat vindt je van Mao? Het was te doen om het 'wereldleiderschap'. De VS heeft dat in 2016 feitelijk nog steeds.
< Ga ik verder hier met de beschrijving van China? Ik stel voor dat op te schuiven naar deel 11 (ik moet het allemaal nog bestuderen). Je weet nu hoe je 'hallo' in het Chinees moet schrijven. Hoe zijn deze taaltekens allemaal ontstaan dan? Ik moet het antwoord opzoeken (later). Japan en Korea nu.
< Ik moet overigens eerlijk bekennen dat ik nogal hilarisch ben van dit simpele platformspelletje uit 1992: The First Samurai (DosBox). De eindstreep level 10 heb ik nooit gehaald, maar het gaat even om het decor. Zou ik graag ver naar het (zuid)oosten willen? Geen twijfel. < Dit is overigens geen DosBox maar Snes (was ietsje later).
< Japan... 'Land Of The Rising Sun'. Nogmaals: ik ben zelf nergens geweest. Ik bestudeer e.e.a. van afstand. Iedereen weet wel waar Japan ligt, dus ik ga er geen atlas bij pakken. Hoewel? Ik heb zelf geen kinderen. Jij hebt die waarschijnlijk wel, dus dan moet je ze iets 'wijs' maken. Over het ontstaan van Japan ben ik kort: scroll hier even naar boven en zoek Nieuw Zeeland, Indonesië en de Philippijnen.
< Een zogenaamde vulkanische eilandenboog. Japan heeft (dus) te maken met tektonische activiteit (vulkanen en aardbevingen). Dit kan een volwassene begrijpen. Wat een kind in 2016 misschien niet kan begrijpen is dit:
< Sommige volwassenen schijnen dit overigens ook niet te snappen trouwens: Little Boy?... niet bepaald! De piloot die dit projectiel op Nagasaki in 1945 heeft losgelaten heeft er nooit spijt van gehad. Het betekende het slot van de 2e wereldoorlog omdat Japan i.s.m. Nazi-Duitsland maar ongecontroleerd door ging met bezettingen. De VS maakte daar dus (abrupt) een einde aan.
< Japan onder keizer Hirohito capituleerde. De toespraak staat online HIER. Omdat de Amerikanen nogal een vergaande 'aanslag' pleegde was de grote vraag: voor wie kiest Japan? Japan is zelfstandig gebleven voornamelijk omdat China zich in de discussie dreigde te mengen (Mao). Mao had natuurlijk liever gezien dat Japan voor China had gekozen. Stalin (USSR) koos zijn eigen weg.
< Enfin, politiek behandel ik in deel 11, maar je komt er praktisch niet onderuit. Geschiedenis weer (ik hou het kort). Korea bestaat uit Noord-Korea en Zuid-Korea. Dat gold tot begin jaren '70 ook voor Noord-Vietnam en Zuid-Vietnam. Hoe kinderlijk ook, het waren symbolen van de 'koude oorlog'. Het communistische Rusland steunde het een, en het kapitalistische Amerika steunde het andere. Strijd om het wereldleiderschap. Nu 40 jaar verder bestaat die gedachte nog steeds. Niet te Vietnam of Zuid-Korea, maar Noord-Korea. Dat is frappant. Dat land loopt op een of andere manier gewoon 40 jaar achter! Politiek. Fysisch geografisch: hetzelfde verhaal zoals verteld bij Nieuw Zeeland en Japan: Ring of Fire (vulkaanboog). Die vindt je ook in noordelijke richting met de Kamstjakaboog (Rusland) en de Aleoetenboog (VS). Ik heb medelijden met mijn favoriete Noord-Koreaanse vrouw (?... nee, die ken ik dus niet).
< Ik vertel hier weinig over Mongolië. Het is een stuk landschap ten noorden van Tibet (China) dat wereldwijd nauwelijks aandacht heeft. Zit er winbare olie of ertsen in de grond? Mongolië is op Antarctica na het dunst bevolkte land ter wereld (zelfs minder dan Namibië Afrika!). Het kan intussen veranderd zijn, details in deel 11.
Wat betreft deel 11 zijn er nog een aantal ex-Sovjetstaten te behandelen. Daar besteed ik hier geen aandacht aan. < Spelletje? ja, Risk met Kazachstan. Veel gespeeld. Kazachstan ligt op dat groene gebied waar die twee rode legers staan. Ik kom er op terug.
___________________________________________________________________
< Het laatste deel Azië dan. In Nederland noemen we dit het 'Midden-Oosten'. Een land als India of China is qua begrip nog redelijk te behappen. Dit deel van de 'aarde' is al sinds mijn heugenis (1966) actueel. Ik probeer het toch even in vogelvlucht (minder dan dat) samen te vatten.
< hier ben ik als kind mee opgegroeid: Jesus Christ of Nazareth. Mijn moeder vond dat 'goed'. Zowel mijn vader als ik hadden er later twijfels over. De 'feestdagen' als Kerstmis en Pasen waren gewoon familiedagen met soep, salade op tafel en later de gourmetset. Ik schrijf nu 03/06/2016 en de zondagrust bestaat niet meer. Sterker nog: supermarkten zijn overvol op zondag! Mijn moeder had twee dikke boeken op haar slaapkamer liggen: het Oude Testament en het Nieuwe Testament. Nee, ma. Ik begreep er geen hout van.
De politiek van het 'Midden-Oosten' ga ik hier niet beschrijven (dat zou de pret bederven). Ik kom daar op terug in deel 12 na het e.e.a. grondig bestudeerd te hebben. Ik vind het gevaarlijk om hier dingen over dit onderwerp te gaan schrijven zonder dat ik weet waar het over gaat (lijkt mij verstandig).
< Religie vind ik prima (dit is profeet Mohammed). Ik zou de laatste zijn die daar kanttekeningen bij plaatst. Het is echter wel zo, dat iedereen elkaars geloofsopvattingen moet respecteren. Ik heb het te Afrika reeds gehad over Boko Haram en Al Shabaab. Daarbij wordt een geloofsovertuiging opgedrongen (Islam). Dat geeft de 'Islam' een slechte reputatie en dan heb ik het niet eens over de 'Islamitische Staat' te Irak en Syrië. Misschien moeten we in 2016 al het 'geloof' eens loslaten. Zéer moeilijk onderwerp dit. Voor mijzelf iets minder, want ik geloof nergens in. Althans, ik geloof niet in een 'mens' als 'god' of profeet. Ik geloof wel in de energiebronnen: zon en aarde, maar dat is weer wetenschappelijk. De 'mens' mag wat mij betreft uitsterven (ze maken er toch maar een puinzooi van).
< Toegestaan?... geen idee hoe de wetten te Iran precies in elkaar zitten. Ik schrijf 03/06/2016 en DIT was toen het nieuws. Hier zet je echt tweehonderd vraagtekens bij. Ik kom erop terug in deel 12. Kan ik 'iets' over de fysische geografie mededelen? Ik heb het te Afrika (Djibouti) gehad over de Golf van Aden met de splitsing van de Arabische plaat, de Nubische plaat en de Somalische plaat (Oost-Afrikaanse Riftzone). Saoudië-Arabië is een woestijnstaat zoals eerder beschreven bij de Afrikaanse Sahara. Graad 32 noord kreeftskeerkring. Ik heb het ook gehad over de Alpiene orogenese waaronder Iran met het Zagros-gebergte.
Ik ga hier ook niet in op staten die rond Saoedië Arabië heen liggen: Iran, Irak, Koeweit, Bahrein, Qatar, United Emirates (< Dubai hier), Oman, Jemen, Jordanië, Syrië, Libanon. Ik moet me hier wat uitgebreider in verdiepen (dat kan even duren, maar in 2016 gaat het redelijk snel). Ik ga nu terug naar 'Oceanië'. Maar eerst: Antarctica
